Unikaj, aby zachować zdrowie. Te produkty lepiej wykluczyć ze swojej diety

Posiadamy nieograniczone możliwości wyboru jedzenia. Na rynku dostępnych jest wiele tysięcy różnorodnych produktów. Każdy z nich wpływa na nasze zdrowie, niekiedy poważnie mu zagrażając. Których produktów zatem powinniśmy unikać?

Istnieje wiele produktów, które negatywnie wpływają na nasze zdrowie. Niektóre z nich znacząco podnoszą ryzyko wystąpienia raka, co zostało potwierdzone badaniami. Produkty te określa się jako kancerogenne. Co zalicza się do tej grupy?

Ciąg dalszy artykułu znajduje się poniżej materiału wideo.

Rak to druga najczęstsza przyczyna śmierci w Polsce. Na rozwój nowotworu wpływają różne czynniki, takie jak dziedziczność, palenie tytoniu, picie alkoholu, kontakt z pewnymi chemikaliami oraz dieta. Badania wykazały, że pewne substancje chemiczne obecne w pożywieniu negatywnie oddziałują na nasze zdrowie. Do takich zalicza się m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), które mają właściwości rakotwórcze. Aby ułatwić rozpoznawanie tych substancji, Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) opracowała listę czynników mogących przyczyniać się do rozwoju raka. Podzielono je na cztery kategorie:

• Grupa 1 – Kancerogenne dla ludzi
• Grupa 2A – Prawdopodobnie kancerogenne dla ludzi
• Grupa 2B – Możliwe kancerogenne dla ludzi
• Grupa 3 – Nie uznawane za kancerogenne dla ludzi

Spójrzmy na produkty z grupy 1 i 2A. Przetworzone mięso to jedyne produkty spożywcze, które zaklasyfikowano jako rakotwórcze dla ludzi i umieszczono w grupie 1. Dostępne badania naukowe potwierdzają związek spożycia przetworzonego mięsa z wyższym ryzykiem zachorowania na raka.

Co rozumiemy przez przetworzone mięso? Są to produkty mięsne poddane procesom takim jak solenie, peklowanie, suszenie, fermentacja, wędzenie itp., mające na celu poprawę smaku lub przedłużenie terminu przydatności do spożycia.

Do przetworzonego mięsa zalicza się:

• salami,
• pasztet,
• wędliny,
• parówki,
• kiełbasy,
• mięso suszone,
• mięso wędzone,
• konserwy mięsne.

Przetworzone mięso uznaje się za niebezpieczne z powodu szkodliwych substancji, które są wytworem jego przetwarzania. Zwłaszcza podczas obróbki cieplnej w wysokich temperaturach, tworzą się rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. W trakcie peklowania mięsa stosuje się konserwanty takie jak azotany i azotyny, które reagując z aminami w mięsie, tworzą toksyczne nitrozoaminy.

Regularne spożywanie przetworzonego mięsa przyczynia się do rozwoju nowotworu jelita grubego. Już tylko 50 g przetworzonego mięsa dziennie (czyli jedna parówka lub około 4 plastry wędliny), może zwiększać ryzyko raka jelita grubego o 18%.

W grupie 2A znajdują się produkty, które mogą być uznane za rakotwórcze, ale potrzebne są bardziej obszerne badania, aby to definitywnie potwierdzić.

Jednym z produktów sklasyfikowanych w tej grupie jest czerwone mięso, np.:

• baranina,
• wołowina,
• dziczyzna,
• jagnięcina,
• wieprzowina.

Czerwone mięso jest bogate w łatwo przyswajalne białko i składniki mineralne takie jak żelazo czy cynk. Badania naukowe potwierdziły, że częste konsumowanie czerwonego mięsa może przyczynić się do rozwoju raka jelita grubego, trzustki i prostaty.

Co sprawia, że czerwone mięso jest niezdrowe? Jego obróbka termiczna. Podczas smażenia, pieczenia i gotowania, uwalniane są wspomniane wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne oraz heterocykliczne aminy aromatyczne. Substancje te są obecne także w mięsie przetworzonym, jednak w przypadku czerwonego mięsa ich ilość jest mniejsza.

Akrylamid nie jest produktem spożywczym per se. Ta substancja uwalnia się w trakcie wytwarzania jedzenia. Powstaje w wyniku reakcji Maillarda, procesu chemicznego, który zachodzi między cukrami, takimi jak glukoza i fruktoza, a aminokwasami. Ma miejsce podczas obróbki termicznej żywności w temperaturze powyżej 120°C, na przykład pieczeniu, smażeniu, grillowaniu czy opiekaniu, gdy produkty spożywcze nabierają brązowego koloru.

Akrylamid znajduje się najczęściej w takich produktach jak:

• frytki,
• kawa,
• chipsy,
• krakersy,
• pieczywo,
• płatki śniadaniowe.

Akrylamid jest kancerogenny dla gryzoni i może działać podobnie na ludzi, co potwierdziły badania na zwierzętach. Spowodował on nowotwory skóry, jąder i tarczycy. Jedno z badań wykazało, że spożycie akrylamidu wiąże się z ryzykiem raka nerki, piersi i endometrium.

Żywność mocno przetworzona może zwiększać ryzyko powstawania nowotworów. W związku z tym, wielu lekarzy i dietetyków rekomenduje ograniczenie jej spożycia lub całkowite jej wyeliminowanie z diety. Produktem, który pod każdym względem został przebadany przez wieloletnie badania naukowe jest przetworzone mięso. W przypadku innych produktów, które klasyfikowane są jako prawdopodobnie kancerogenne, brakuje wystarczających danych, aby zalecić ich całkowitą eliminację z diety. Nie musimy ich zupełnie rezygnować, ale warto zachować umiar.

Dieta według doradcy Agaty Soroczyńskiej dla serwisu Wirtualnej Polski

Bibliografia:

1. Farvis S. M., i inni: Consumption of red meat and processed meat and cancer incidence: a systematic review and meta-analysis of prospective studies, Eur J Epidemiol. 2021 Sep;36(9):937-951.
2. https://monographs.iarc.who.int/agents-classified-by-the-iarc/
3. Rifai R. i inni: A Review on Acrylamide in Food: Occurrence, Toxicity, and Mitigation Strategies, Int J Toxicol. 2020 Mar/Apr;39(2):93-102.
4. https://www.who.int/