Już nie 500 plus a 800 plus na dziecko? „Taka suma jest bardziej realna”
Polacy potrzebują 800 plus? Specjaliści uważają, że obecne świadczenia socjalne są zbyt niskie w porównaniu do dochodów oraz cen, jakie obowiązują na rynku. Powstały raporty, które udowadniają, że 500 złotych to kwota, która w obecnej sytuacji jest zdecydowanie niewystarczająca.
Polityka rozdawnictwa
Co jakiś czas pojawiają się doniesienia, mówiące o tym, że PiS zrezygnuje z tzw. polityki rozdawnictwa i 500+ zostanie usunięte. Politycy partii rządzącej regularnie dementują te pogłoski i zapewniają, że PiS w dalszym ciągu będzie kontynuować typowo lewicową politykę wspierania rodzin. Niedawno media obiegły nawet doniesienia o planach wprowadzenia premii za drugie dziecko. Na razie nie wiadomo czy te pomysły zostaną zrealizowane. Pewne jest za to, że obecna forma programu socjalnego nie spełnia swojej roli. Potwierdzają to raporty opracowane przez organizacje niezależne od rządu. Paweł Wojciechowski, główny ekonomista Pracodawców RP, były minister finansów stwierdził, że na przestrzeni ostatnich lat udało się zrealizować tylko jeden z trzech celów programu 500+.
Przede wszystkim z perspektywy efektywności i skuteczności w realizacji celów. Jak pamiętamy, premier Szydło mówiła o trzech celach programu Rodzina 500 plus. Były to poprawa sytuacji demograficznej, redukcja ubóstwa i inwestycja w rodzinę. Jak wiemy z perspektywy pięciu lat, cel pronatalistyczny, polegający na zwiększaniu dzietności nie został osiągnięty. Został natomiast zrealizowany cel drugi, czyli redukcja ubóstwa. Ale pytanie powinno brzmieć: czy zostało to dokonane efektywnie, czyli czy możliwe jest osiągnięcie tego celu przy niższym koszcie. Trzeci cel, czyli inwestycja w rodzinę, od początku nie był jasny.
Ekspert uważa, że mówienie o inwestycji w rodzinę jest nieporozumieniem. Finansowe wspieranie grupy ludzi nie prowadzi bowiem do zwiększenia sumy pieniędzy, która do nich trafia.
Niewątpliwie skoro świadczenie trafia do rodzin z dziećmi, to oczywiście jest to wsparcie dla rodzin z dziećmi. Temu nie da się zaprzeczyć. Ale już trudniej zrozumieć znaczenie słowa inwestycja. Całe życie zawodowe zajmuję się inwestycjami, ale nie wiem, co właściwie znaczy inwestycja w rodzinę. Być może za słowem „inwestycja” kryje się jakiś przekaz „godnościowy”, podnoszący niejako status rodzin z dziećmi. Tym bardziej, że nie ma tu mowy o stygmatyzowaniu, nazywaniu pogardliwie świadczenia „socjalem”, ponieważ jest on powszechny.
Polacy potrzebują 800 plus?
Co więcej, specjaliści alarmują, że powszechna dostępność programu 500+ powoduje ogromne obciążenie dla finansów kraju. Rocznie wsparcie dla rodzin wynosi 41 mld zł, czyli 1,7 proc. PKB. Politycy partii rządzącej zarzekają się, że głównym celem programu była walka z ubóstwem dzieci oraz, że został on zrealizowany. Prawda jest jednak inna. W trakcie wprowadzania 500+ w życie wyznaczono trzy cele: poprawę dzietności, walkę z ubóstwem oraz niejasno określoną inwestycję w rodzinę.
Raport CenEA wskazuje, że aż 10 mld zł rocznie trafia do rodzin z dziećmi, które posiadają najwyższe dochody. Dla porównania, osoby które należą do 20 proc. gospodarstw o najniższych dochodach, otrzymują mniej niż połowę tej sumy. Oznacza to, że większość beneficjentów programu stanowią ludzie o wysokich zarobkach. W efekcie program 500+ nie prowadzi do zmniejszenia nierówności. Paweł Wojciechowski podkreśla, że państwo powinno się skupiać na pomocy ludziom, którzy naprawdę jej potrzebują. W przeciwnym razie można doprowadzić do ogromnych problemów finansowych.
Jeśli ktoś nie może pracować z powodu niepełnosprawności, to państwo, czyli my, powinniśmy pomóc. Taka jest istota polityki społecznej. Natomiast polityka społeczna oderwana od ochrony niezawinionego ryzyka, albo źle adresowana nie przynosi ani dobrych skutków społecznych, ani ekonomicznych. Np. nadmierne transfery mogą sprzyjać bierności zawodowej lub demotywować do inwestycji w kapitał ludzki.
Zdaniem specjalisty, 500+ spowodowało, że wiele kobiet zrezygnowało z pracy.
Są raporty, które pokazują, że program 500 plus doprowadził do dezaktywizacji ok. 100 tys. kobiet. Dobrze byłoby, gdyby faktycznie powstał raport, który po 5 latach dokonałby podsumowania programu 500 plus i ewentualnie wskazał kierunki modyfikacji, jeśli są potrzebne. Szkoda, że takiej dyskusji wokół 500 plus praktycznie nie ma.
