Alarmująca prognoza: 43 z 56 inwestycji w ramach KPO możliwe do wykreślenia. Polska na skraju utraty finansowania UE?

Łukasz Kościjańczuk, ekspert z firmy doradczej CRIDO, powiedział PAP, że z 56 inwestycji planowanych w ramach Krajowego Planu Odbudowy, około 43 może nie zostać zrealizowane do końca sierpnia 2026 roku. To oznacza, że Polska nie otrzyma zwrotu części wydatków z funduszy europejskich. Z tego powodu, Konieczna jest rewizja KPO, która według oceny eksperta może obejmować nawet połowę planowanych projektów.

Anliza przeprowadzona przez CRIDO pokazuje, że niektóre z projektów określonych w KPO nie zostały jeszcze zaczęte, co czyni niemożliwym ich zakończenie do sierpnia 2026 roku. Brak realizacji tych projektów w pełni, może spowodować utratę możliwości zwrotu części wydatków z funduszy europejskich. Jak zaznaczył Kościjańczuk, warunkiem takiego zwrotu jest bowiem zakończenie i zamknięcie danego projektu inwestycyjnego.

Dane uzyskane od ministerstw odpowiedzialnych za poszczególne inwestycje i przedsięwzięcia wskazują, że z 56 projektów planowanych w ramach KPO, około 43 może nie zostać zrealizowanych lub zostanie z nich zrezygnowane. "Podsumowując, to stracone dwa lata" - skomentował ekspert.

Krajowy Plan Odbudowy (KPO) dla Polski przewiduje 56 projektów i 55 reform mających na celu pomoc polskiej gospodarce po pandemii. Z tego tytułu, Polska ma otrzymać łącznie 59,8 mld euro (268 mld złotych), z czego 25,27 mld euro (113,28 mld zł) w formie dotacji i 34,54 mld euro (154,81 mld zł) jako preferencyjne pożyczki.

Zdaniem Kościjańczuka, lepiej realizowane są przedsięwzięcia finansowane przez dotacje, z których część jest finansowana przez Polski Fundusz Rozwoju.

W najlepszym stadium zaawansowania jest tzw. Komponent A (odpowiedzialność i konkurencyjność gospodarki), w ramach którego realizowana jest m.in. reforma zagospodarowania przestrzennego czy inwestycje służące skracaniu łańcucha dostaw żywności i rozwojowi przetwórstwa spożywczego - wskazał.

Dodał, że zaawansowane są również projekty związane z automatyzacją firm oraz ekonomią obiegu zamkniętego. Ponadto, niemal gotowe do rozliczenia są programy takie jak "Maluch Plus" oraz "Czyste powietrze". Te ostatnie - jak zauważył - to programy odzwierciedlające politykę rządu, które zostały wpisane do KPO.

Najmniej zaawansowane - według eksperta - są inwestycje w komponencie D (Zdrowie), gdzie 98% zaplanowanych projektów jest zagrożonych. "Ich łączna wartość to 19,3 mld zł, z czego uruchomiono te za niespełna 300 mln zł" - powiedział.

Wśród projektów, które nie zostały jeszcze rozpoczęte, są m.in. budowa i modernizacja ośrodków specjalistycznej opieki medycznej (9,5 mld zł), cyfryzacja służby zdrowia (4,5 mld zł), rozwijanie szpitali powiatowych (700 mln zł) oraz rozwój sektora leków i produktów medycznych (600 mln zł).

Zdaniem Kościjańczuka konieczna jest rewizja KPO, która - jak ocenił - może obejmować nawet połowę przedsięwzięć. Dodał, że proces przygotowania i akceptacji rewizji przez władze unijne może trwać nawet kilka miesięcy.

Obecnie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przeprowadza kontrolę programów w ramach KPO i przygotowuje jego rewizję. Jak zapowiedziała minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, na koniec lutego ma ona zostać przedstawiona premierowi Donaldowi Tuskowi, a po jego akceptacji, Komisji Europejskiej. "To będzie pakiet, w którym będzie jasno określone, z jakim pakietem wchodzimy, co modyfikujemy, jakie inwestycje powinny być nieco zmienione, żeby były sensowniejsze, żeby się zmieścić do 2026 r., a jakie nie mają sensu" - wyjaśniła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.

Podczas konferencji prasowej w piątek 23 lutego br. przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen poinformowała, że w przyszłym tygodniu zostaną podjęte dwie decyzje dotyczące funduszy europejskich dla Polski. Te środki będą dostępne dla Polski na Krajowy Plan Odbudowy oraz na realizację polityki spójności.

W ramach polityki spójności na lata 2021-2027 Polska otrzyma ponad 340 mld złotych (76 mld euro). W połowie stycznia br. Polska przesłała do Komisji Europejskiej wniosek o spełnienie warunku dot. stosowania Karty Praw Podstawowych, co umożliwia otrzymanie zwrotu wydatków w ramach wszystkich celów i programów objętych Umową Partnerstwa.